Interview en verslag: Petra Koek
Gepubliceerd op Geheugen van Zeist: februari 2017
Adrie Gort reed als 12-jarig meisje melk rond op de bakfiets.
Vader: Meindert Gort (Willemsoord, 13 augustus 1907 – 20 maart 1972)
Moeder: Elisabeth Bijkerk (Valburg 23 mei 1907 – 16 november 2001)
Pieta Gort, Den Dolder 30 december 1935; overleden in Amsterdam op 21 april 2008
Lenie Gort, Den Dolder 17 oktober 1937
Adrie Gort, Den Dolder 13 november 1939
Ellie Gort, Den Dolder 29 oktober 1942
Dit verhaal gaat over Adrie Gort, 3e dochter uit een gezin van 4 dochters. Haar moeder, Elisabeth Bijkerk en Meindert Gort trouwden op 10 oktober 1933 en kwamen wonen in Den Dolder op de Pleineslaan 36 waar zij een ambulante melkhandel begonnen. Dat wil zeggen dat de heer Gort elke dag langs de huizen ging per bakfiets. Hij ventte bij zijn vaste afnemers in Den Dolder, Bosch en Duin en Bilthoven.
In 1934 verhuisden zij naar de overkant, Pleineslaan 73, waar zij nu ook een winkel in zuivel en kruidenierswaren konden runnen. Buren waren schoenmaker Van de Wal en timmerbedrijf G.J. Oudenes, overburen waren o.a. bakker Hiensch.
Mevrouw Gort stond in de winkel en mijnheer Gort reed rond met de bakfiets. De winkelbel kon de hele dag gaan. Als mevrouw Goosen dan binnenstapte, verzuchtte mevrouw Gort: ‘Daar is Mina Bakgraag.’
‘Alle melk werd vervoerd in grote melkbussen, alle kruidenierswaren in de winkel waren onverpakt. Een pond zout of suiker werd bijvoorbeeld in een zakje gestort, gewogen en dan heel stevig dichtgevouwen. Als er nieuwe bewoners kwamen in een huis was vader er als de kippen bij om zijn diensten aan te bieden. Voordat de concurrent hen inpikte. Dat jagen op een nieuwe klant was pas afgelopen na de sanering, toen iedere melkboer zijn eigen wijk kreeg toegewezen. Toen kregen wij ook de spullen aangeleverd door de Utrechtse Melk Inrichting, de U.M.I. Die afname was trouwens verplicht.’
In de oorlog kreeg Adrie difterie. Hoe klein ze ook was, ze herinnert zich nog haar bezoek aan het ziekenhuis waar zij een ‘pijpje’ geplaatst kreeg (trachtomie). Ze herinnert zich ook dat het verband al schaars was: het gebruikte verband werd gewassen in het ziekenhuis! Toen ze weer een beetje opknapte mocht ze helpen bij het oprollen van het gewassen en gedroogde verband. Ook herinnerde ze zich nog het bezoek van de buurvrouw Borra: ondanks de schaarste had die een biscuittaart voor haar gebakken!
Ze vertelt verder over de oorlogstijd: ‘Wij hebben in de oorlog geen honger gehad. Mijn moeder is wel naar Drenthe en Overijssel geweest voor spullen, maar we hoefden nooit naar de gaarkeuken. In onze kelder, die gevorderd was door de Duitsers, hingen slachtkoeien aan grote haken. Regelmatig ging mijn moeder stiekem naar beneden om hier en daar een reep vlees af te snijden. Gelukkig is ze nooit gesnapt.’
Adrie ging naar de School met den Bijbel aan de Dolderseweg. Toen Adrie ongeveer 12 jaar was, werd vader ziek en belandde hij in het ziekenhuis vanwege een maagzweer en embolie. Ze vertelt: ‘Ik moest helpen in de wijk en van school af, alhoewel ik nog maar kort op de huishoudschool zat in Zeist. De bakfiets met bussen melk was zwaar en de oprijlanen in vooral Bosch en Duin zijn lang! Het was dus hard werken maar ik vond het niet erg. Ik had de geldtas om mijn nek voor de borst hangen en zo
ging ik zes dagen in de week op pad gedurende een jaar of twee. Sommige klanten hadden een boekje waarop stond wat ze die dag wilden hebben. Ik zette dat aan de deur – flessen in een rekje voor zes, lege flessen mee terug – en op vrijdag telden we alle bedragen bij elkaar op en gingen opnieuw langs om het geld op te halen. Ik weet nog goed dat ik tegen Sinterklaastijd bij een huis in Bilthoven kwam, waar een echte grote speculaaspop stond met een briefje erbij: “Voor de kleine melkbezorgster”. Zo lief.’
Toen vader Gort weer uit het ziekenhuis kwam, probeerde hij het werk weer op te pakken. Maar hij was toch te zwak geworden voor het zware werk. Op 15 januari 1955 verkocht hij de zaak voor 10.000 gulden aan J. Hoekstra. In de koopakte staat: ‘de (…) in het perceel aan de Pleineslaan 73 te Den Dolder, gemeente Zeist, gedreven melkzaak, annex kruidenierswinkel, met inbegrip van de winkelinventaris, waartoe onder meer behoren een koelkast, snelweger, bakfiets, bussen, een en ander aan partijen volkomen bekend’.
Gort maakte in een annonce bekend dat hij zijn melkzaak annex kruidenierswaren had overgedaan aan J. Hoekstra. Hij dankt zijn clientèle hartelijk voor het genoten vertrouwen en beveelt zijn opvolger van harte aan. Hoekstra meldt in diezelfde annonce een speciale openings-attractie: bij aankoop van 2,50 gulden zuivelwaren 1/8 slagroom cadeau!
De nieuwe uitbater ging wonen achter de winkel en in een kamer op de eerste etage. De familie Gort bezette de andere kamers op de eerste etage en de zolder. De vier dochters in twee tweepersoons ledikanten, een bruin en een geel. De badkamer werd verbouwd tot hun keukentje. Het was dus niet echt ruim en luxe en ja, toen gingen ze dus zaterdags naar het badhuis aan de Dolderseweg!
Van het jaartje fietsen naar Zeist had ze Rein Boverhuis leren kennen die ook even op de Pleineslaan had gewoond in de oorlog. Op haar 16e kreeg ze verkering met hem en daarom ging ze niet meer terug naar school, maar werken voor haar uitzet! Ze zegt: ‘Zelf heb ik eerst in de verpleging gewerkt op aanraden van mijn toen a.s schoonvader en later bij de arbeidstherapie, want daar was ik verlost van de nachtdiensten die me niet goed bevielen.’ Contacten over en weer van de geliefden (verloofden?) bleven beperkt tot visite tot uiterlijk 22.00 uur en geen minuut later. Op de andere avonden breiden de zussen en moeder of stopten ze sokken, want er was nog geen televisie.
Op de mooie foto van de etalage is goed te zien welke producten de firma Gort verkocht. Al die pakjes waren trouwens nep; echt etalagemateriaal dus. De bijzondere, oranje doek met Wilhelmina erop geprint doet vermoeden dat de etalage feestelijk was gemaakt vanwege het 50-jarig regeringsjubileum op 6 september 1948. Het portret is de foto van haar inhuldiging met sjerp. Als door een wonder is de doek, gaaf en kleurig als nieuw, in het bezit van Adrie gebleven. Zij heeft hem geschonken aan de Historische Vereniging Den Dolder. De firma ontving de derde prijs voor deze feestelijk versierde etalage.
Op 16 februari 1956 trouwde haar oudste zus Pieta. Op de foto, gemaakt door de Dolderse fotograaf Vlastra, een jonge Adrie – met blote armen – en haar vriendje Rein. Er lag heel veel sneeuw en het vroor (18 graden!) zodat de lens van het fototoestel van Vlastra bevroor. Adrie en Rein trouwden zelf in 1962 en gingen wonen in IJsselstein. Na vijf jaar verhuisden ze naar Bodegraven en na 34 jaar nog naar Almere, allemaal vanwege het werk van Rein. Nu wonen zij alweer sinds 2014 in Zeist. Lekker dichtbij Den Dolder, vanwege DOSC!
