Terug naar overzichtTerug naar overzicht
Sinterklaas wie kent hem niet

Door R.P.M. Rhoen

Een van de meest populaire heilige is Sint Nicolaas. Hij was in het begin van de 4e eeuw bisschop van Myra in Turkije. Zijn feestdag wordt gevierd op 6 december. Volgens een oud Joods-christelijk gebruik begint de nieuwe dag met zonsondergang. Daarom wordt Pakjesavond op 5 december gevierd. Sint Nicolaas geldt als patroon van de bakkers en van de matrozen. Maar bovenal is hij dé grote kindervriend. En dat al sinds de middeleeuwen. Kinderen mochten toen al hun schoen of klomp zetten. Rond 1600 had het Sinterklaasfeest het een tijdlang moeilijk, omdat de dominees geen vriend van Sint Nicolaas waren. Gelukkig kwam alles goed. Zijn verjaardag wordt in menige huiskamer gevierd.

Bankletters, suikerwerk, borstplaat

Bij gezelligheid hoort zoetigheid. De oudste advertentie staat in de Weekbode van 3 december 1864, waarin banketbakker Egbert van Oostrom Soede laat weten dat hij op 5 december ruim voorzien zal zijn van de beste banketletters, suikerwerk en chocoladewerk en fijne borstplaat. Voor cadeaus kon men terecht in de boekwinkel van J.W. Eversz. In 1880 adverteerde mevrouw Van de Bunt al op 23 oktober met allerlei soorten chocolade voor het Sinterklaasfeest. In het warenhuis van Böhnisch & Co. in het Broederhuis was een paar weken later speelgoed voor dit kinderfeest te koop. Kort daarna begonnen andere winkeliers te adverteren met Sinterklaasartikelen. Blijkbaar was dit familiefeest rond 1900 een mooie gelegenheid om een foto te laten maken bij fotograaf Balhuizen op de Slotlaan.

Het Rond - ontvangst Sinterklaas op 24 november 1951
Het Rond - ontvangst Sinterklaas 1954
Cadeaus

Steeds meer winkeliers gingen aan het begin van de vorige eeuw een Sint Nicolaas-etalage inrichten met allerlei lekkers en cadeaus. Bij de krant van 26 november 1930 zat een speciale Sint Nicolaascourant. Vier pagina’s vol met advertenties en waarin een rondgang langs de feestelijke etalages aan de Montaubanstraat, het Marktplein en de Voorheuvel wordt gemaakt. Van de 37 genoemde zaken bestaan nu alleen nog Duetz en Stolk van Dam (‘De Kleine Winst’). Sint Nicolaas zelf was tot 6 december in de winkels aanwezig. De winkeliers aan de Slotlaan en in de Dorpsstraten hadden hun eigen attracties. De cadeaus werden steeds luxer. Methorst van de winkel De Klop aan de Egelinglaan adverteerde in 1931 met artistieke geschenken in zilver.

Welvaart

De traktaties en de cadeaus hangen samen met de welvaart. De leerlingen van de school in Austerlitz boften met het Sinterklaasfeest in 1900. Zij kregen op school chocolademelk te drinken en een zakje met gebak en een presentje om mee naar huis te nemen. Een dertig jaar later ging het in Zeist wat royaler toe. De buurtvereniging ‘Dorpsstraten en Rond’ organiseerde in 1930 voor een duizend kinderen een Sint Nicolaasfeest in de Concertzaal van Figi. Het waren drukke dagen voor de Goedheilig man. De dag ervoor werd hij met Zwarte Piet door de meisjes van de ‘Rooms Katholieke Jonge vrouwenbond’ onder het zingen van Sinterklaasliedjes ontvangen.

Het Rond - ontvangst Sinterklaas 1966
Ontvangst Sinterklaas

Sint Nicolaas verraste elk jaar weer velen met een bezoek. Maar wanneer was hij met de stoomboot uit Spanje gekomen? Opeens was hij in Zeist. In 1949 werd Sint Nicolaas voor het eerst feestelijk ingehaald. Hij arriveerde in een N.B.M.-bus op het stationsplein, waar hij ‘overstapte’ in een koets. Daarna maakte hij een feestelijke rondrit door het dorp, waar de mensen rijen dik stonden. Al is Sint Nicolaas oud, hij gaat wel met de tijd mee. Op 24 november 1951 landde hij met een helikopter achter het Slot. Een aantal Zwarte Pieten wachtte hem daar met een statierijtuig op. Op deze deftige manier reed Sint Nicolaas naar het raadhuis, waar hij door de burgemeester werd ontvangen. Een mooie traditie werd aan het Sinterklaasfeest toegevoegd.

Dit artikel is eerder gepubliceerd in Schitterend Zeist, 2007, nummer 6.