Het jaar 1672 staat in de Nederlandse geschiedenis bekend als het Rampjaar. Volgens een gezegde was “het volk redeloos, de regering radeloos en het land reddeloos”. Het Rampjaar is in 2022 precies 350 jaar geleden en dat feit wordt in veel plaatsen herdacht.
Zeist is tijdens het Rampjaar nog een kleine gemeenschap met wat boeren en eenvoudige ambachtslieden. Toch is het dorp in juli 1672 even het centrum van de wereld als de Franse Zonnekoning Lodewijk XIV er enkele dagen met zijn gevolg verblijft.
Daarom doet ook Zeist graag mee met de Rampjaarherdenking in 2022!
Ga direct naar:
In 2022 worden in Zeist allerlei initiatieven ontplooid om invulling te geven aan de herdenking van het Rampjaar. Op deze plek vindt u steeds het actuele programma:
Bent u ook geïnteresseerd in activiteiten die buiten Zeist worden georganiseerd? Op de website van het landelijk platform Rampjaarherdenking is alles op een rij gezet.
Oude kerk
Lodewijk XIV reist in 1672 zijn leger achterna, dwars door de Nederlanden. Zeist wordt uitverkoren als tijdelijke verblijfplaats. Lodewijk kiest ervoor om te overnachten bij de weduwe van de schout. Dit ligt op de plek van het huidige politiebureau. De soldaten nemen hun intrek in de Oude Kerk. Als je in deze kerk goed op de zerken in de vloer let, ontdek je nog altijd breuklijnen die zijn ontstaan bij het stoken van vuren door deze soldaten om warm te blijven.
Uitsnede uit een kaart van 1802, 130 jaar na het bezoek van Lodewijk XIV.
Het huis van de schoutin is het rode blokje centraal liggend aan de voet van een wegendriehoek.
De achtertuin is enkele hectares groot (Zeister Historisch Genootschap)
Het huis van de schoutin links op een tekening van Otto Howen uit 1814 (prentenkabinet Universiteit Leiden).
Het huis van de schoutin, pal links, op een tekening van Johannes de Bosch uit 1755 (Zeister Historisch Genootschap).
Slot Zeist
Het Slotcomplex dateert uit 1676-1686, dus van ná het Rampjaar. Toch is er een verband. In de jaren na het Rampjaar ligt het land namelijk in puin. De Staten van Utrecht hebben dringend behoefte aan mensen die helpen bij het herstel en de woeste gronden liefst wat verder cultiveren. De plannen voor het lustoord van Willem Adriaan van Nassau-Odijk komen daarom als geroepen.
Overigens betaalt Van Nassau-Odijk slechts 5000 gulden aan de Staten voor de aankoop van alle grond. Die Staten hebben namelijk wat goed te maken aan stadhouder Willem III, de beschermheer van Willem Adriaan. Willem III meent dat Utrecht zich tijdens het Rampjaar wel heel makkelijk heeft overgegeven aan de Fransen. Een genereus gebaar aan zijn protegé Willem Adriaan zorgt voor enige compensatie.
Blikkenburg
Tussen de buitenplaats Blikkenburg en de noordelijk daarvan gelegen boerderij ligt een weiland. Onder dit weiland bevinden zich nog steeds de fundamenten van de middeleeuwse ridderhofstad Blikkenburg.
Volgens meerdere bronnen wordt deze ridderhofstad tijdens het Rampjaar door de Fransen verwoest. Alleen het poortgebouw blijft staan.
In de eeuwen erna volgen meerdere bouwplannen elkaar op. Blikkenburg is op dit moment een van de weinige buitenplaatsen in de regio die nog in particulier bezit is.
In de loop der jaren zijn meerdere publicaties verschenen over het Rampjaar in de huidige gemeente Zeist. Een kleine bloemlezing vindt u hier.
De Rampjaaractiviteiten in Zeist hebben volop aandacht gekregen in de media. Een overzicht van de belangrijkste uitingen:
