Door R.P.M. Rhoen
Na de bevrijding bleven meer dan 100.000 Canadese militairen nog maandenlang in ons land gelegerd, voordat zij werden gerepatrieerd. Pas in februari 1946 keerden de laatste soldaten naar hun land terug. Zij werden ook wel de bevrijers van Zeist genoemd.
Naast het uitoefenen van hun militaire taken hielpen de geallieerde militairen in die periode met het verdelen van voedsel en met de wederopbouw. Maar behalve werken, sporten en deelnemen aan overwinningsparades, wilden zij ook plezier maken. In de roes van de overwinning hadden veel vrouwen met hen contact gezocht. In het ‘Jaaroverzicht van de voornaamste gebeurtenissen in Zeist in 1945′ wordt in juni gezegd:’De meisjes loopen met Tommies, de Hollandsche jongens wachten af.’
Een vrolijk avondje stappen eindigde meermaals in een vrijpartij en in de loop van de zomer bleken meerdere vrouwen zwanger te zijn van een Canadees. De geallieerde militairen werden dan ook soms wel spottend ‘onze bevrijers’ genoemd. Tussen 1945 en 1947 verwekten geallieerde militairen in Nederland ongeveer 7000 kinderen. In 1946 werden 3374 buitenechtelijke kinderen geboren. In Zeist werden in dat jaar 48 kinderen uit een ongehuwde moeder geboren.
In het Zeister Nieuwsblad van 28 december 1945 heeft de Zeister striptekenaar Wim Petri het jaar aan de hand van striptekeningen in beeld gebracht. Boven zijn strips heeft hij als titel ‘Tegenstellingen 1945’ gezet en daarmee, behalve de politieke ook de zedelijke veranderingen in ons land tevens weergegeven. 12 Tekeningen hebben iets te maken met de relatie tussen de buitelandse militairen en de oudere Nederlandse meisjes en vrouwen:
De tekenaar heeft geprobeerd het verschil in de verhouding van de meisjes en vrouwen met de Moffen en daarna met de Canadezen op satirische wijze in beeld te brengen.
De Britse en Canadese militairen oefenden natuurlijk een aantrekkingskracht uit op de vrouwen. Velen vonden hen seksueel aantrekkelijk en anderen hoopten door hun contacten met de geallieerde militairen op een bepaalde manier materieel er beter van te worden. Denkelijk was voor een aantal van hen een huwelijk met een militair en emigratie naar een rijker land, de grootste wens. ‘The Maple Leaf’ schreef 14 december 1945 dat 7000 Nederlandse vrouwen erop wachten naar Canada te kunnen gaan als echtgenote van een Canadees militair. In 1946 reisden ongeveer 2000 Nederlandse vrouwen die met een Canadese militair getrouwd waren, naar dat land.
Was de reactie van de Nederlandse vrouwen in de eerste maanden na de bevrijding zo vreemd? De Zeister Post beschreef de Britse militairen op 9 mei als: ‘Frissche jonge kerels, gezond, doorvoed, zooals wij haast geen jonge mannen meer kenden. Rustige, breedgeschouderde jongens, knappe, verzorgde gezichten, beheerscht in gebaar en houding. Sportief, mannelijk elegant in hun kleeding: khaki met hier en daar een brokje kleur van een distinctief: zwierif de baret met het koperen embleem. Wij voelen ons moede, magere, oude mannen bij deeze sterke, stralende jeugd.’
De Zeister dominee Lugtigheid beschreef de zedeloosheid in de Zeister Post van 7 juli 1945: ‘Wij worden haast wanhopig onder de losheid, trouweloosheid en zedeloosheid van vele oudere meisjes onder ons, die schijnbaar zich niets meer inspannen tot strijden op dit vergeten front, doch zich avond aan avond klakkeloos haar eigen driften uitleveren. Zelfs moeders, die zoo dapper gevochten hebben in de armoede der bezettingsdagen, geven zich nu willoos over aan de op haar aanstormende machten der verleiding. Wij willen niet hard veroordelen.
Wij begrijpen zeer goed, dat die onderduikers, die zoolang alle vrijheid moesten missen, nu even doorslaat nu alle wegen weer voor hem openliggen. Dat die meisjes, die zoolang alle gezonde blijdschap en erothiek ontbeerden, nu zich een oogenblik dronken drinken aan deze herleefde vreugde. Nu de druk van jaren er eindelijk af is, nu ontsporen zelfs onze moeders en vaders wel even. Alleen hardvochtige rigoristen en zedelijkheidsapostelen kunnen dit niet begrijpen.’
Ook anderen signaleerden de lossere normen die plotseling golden en men wilde daar iets aan doen. Men zocht de oplossing in het op een nette manier vermaken van de Canadese militairen. Voor dat doel werd het Entertainment Committee of the Netherlands opgericht. Men vond dat zolang de bevrijders in Nederland waren, zij als gasten beschouwd dienden te worden en de Nederlanders zich als gastheren hadden te gedragen. In de loop van augustus 1945 werd ook in Zeist een afdeling opgericht.
In het Slot werd op 29 september het ‘Ontspanningscentrum’ geopend. Het Slot was voor alle geallieerde militairen ’s avonds geopend van zondag tot vrijdag van 7 tot 10 uur en op zaterdag van 2 tot 5 uur en van 7 tot 11 uur. Iedere dinsdagavond en donderdagavond werden er filmvoorstellingen gegeven, op vrijdagavonden werden bridgedrives georganiseerd en op zaterdag werd er gedanst. Verder kon men er tafeltennissen, sjoelen en sporten en een paar keer werd er een concert gegeven. Aan het eind van het jaar had het comité geen taak meer en kon het worden opgeheven.
Dit artikel is al eerder gepubliceerd in het Zeister Magazine, rubriek Zeister Historisch Journaal op 15 mei 2007.
