Terug naar overzichtTerug naar overzicht
Villapark Prins Hendrikoord in Den Dolder

Door R.P.M. Rhoen

Het villapark Prins Hendrikoord in Den Dolder werd begrensd door de Pleineslaan, de gemeentegrens met De Bilt, de Prinsenlaan en de Dolderseweg. Het is nooit gebouwd en bleef bij mooie plannen.

Architect Schulz

Waarschijnlijk zijn er niet velen die ooit gehoord hebben van het bouwplan villapark Prins Hendrikoord in Den Dolder. Dit bouwplan uit 1924 was een ontwerp van de bekende tuin- en landschapsarchitect Otto (Rudolf Max Ahirn Otto) Schulz (1868 – 1953). Hij werd geboren te Buckau bij Maagdenburg (Duitsland). Zijn diploma behaalde hij aan de Koninklijke Tuinbouwschool te Potsdam. Omstreeks 1894 vestigde hij zich in Nederland. In 1903 werd hij genaturaliseerd. Hij trouwde in 1902 in De Bilt met Anna Groenewegen. Zijn schoonfamilie bezat een grote boomkwekerij in De Bilt, de firma Groenewegen & Co. De ‘Groote Gids van Zeist’ van Kraal uit 1909 zegt over dit bedrijf: ‘Alles wat op boomkwekerij betrekking heeft wordt daar gekweekt, zoowel al ’t benoodigde voor den modernen tuin- of parkaanleg, als de fijnste fruitsoorten voor boomgaarden en vruchttuinen. Buitendien heeft deze goed befaamde inrichting ook op ’t gebied der tuinarchitectuur haar sporen verdiend.’ Maar ook opgaande bomen voor straten en wegen leverde deze firma. De ernaast gelegen firma Blass & Groenewegen (zijn schoonmoeder heette Blass) leverde tuinbouwgereedschappen, hekwerken, plantenkassen enzovoort. Een voorloper van een huidig tuincentrum. In deze familie moet hij zich op zijn vakgebied thuis hebben gevoeld. Schulz en de familie Groenewegen waren ook lid van de Evangelische Broedergemeente, waarvan de liturgie tot aan het eind van de Tweede Wereldoorlog in het Duits werd gehouden. In de eerste jaren van zijn huwelijk woonde Schulz in Bussum, waar zijn drie kinderen geboren werden. In 1908 vestigde hij zich in De Bilt, waar hij een zelfstandig tuinarchitectenbureau begon. Advertenties die hij in die tijd plaatste waren: ‘Verplanting van zware boomen onder garantie’ – ‘Geeft onderwijs in Tuin-Architectuur’ – ‘Aanleggen en verfraaiïen van tuinen en perken. Prima referentiën’.

Bekende werken van Schulz

Zijn eerste woonadres in De Bilt was Prinsenlaan 1 in het Kloosterpark. In 1920/1921 verhuisde hij naar de Beethovenlaan 28 in het Oosterpark in Bilthoven. Bekende werken van Schulz of waar hij nauw bij was betrokken van vóór 1924 zijn:

  • het park bij kasteel Prattenburg te Rhenen (1896),
  • het Nimrodpark te Hilversum (1899),
  • het villapark Amersfoortse Berg of Bergkwartier te Amersfoort (1900),
  • het Prins Hendrikpark te Bussum (1900),
  • de rozentuin bij Villa Acacia te Hilversum (1901),
  • de villawijk Kloosterpark te De Bilt, (1902),
  • het villapark Bosch en Duin te Zeist (1902),
  • de omgeving van de nieuw gebouwde stallen op Het Loo (1910),
  • het sportpark Houtrust te Den Haag (1910),
  • het Stationsplantsoen voor de gemeente Woerden (1914),
  • het park bij kasteel Lunenburg te Langbroek (1914),
  • het Oosterpark te Bilthoven (1917) en
  • het gemeenteplantsoen in Bodegraven (1918).

Het bruggetje bij Prins Hendrikoord
De verbrede brug bij de Embranchementsweg-hoek Biltseweg nabij Prins Hendriksoord omstreeks 1930
Villapark Prins Hendrikoord

Schulz ontwierp het villapark Prins Hendrikoord in opdracht van Gerrit van der Aa (1864-1937) te Hilversum, assuradeur, sinds 1924 de nieuwe eigenaar van de buitenplaats Prins Hendriksoord aan de Soestdijkerweg (in Zeist wordt de schrijfwijze Prins Hendriksoord aangehouden). Hij behoorde tot de hoogstaangeslagenen in ’s Rijks directe belastingen.

Helaas zijn het plan en de erbij behorende drie tekeningen uit 1924 verloren gegaan. De enige informatiebronnen zijn een kaart behorende bij de wegenlegger van 1925 en een ambtelijk advies uit 1924. Aan de hand van deze stukken krijgt men wel een beeld van het plan. Het villapark bestond uit twee deelparken: het Prinsenpark en het Duivenpark. Op de kaart behorende bij de wegenlegger van de gemeente Zeist van 1925 staat Duivendorp ingetekend, maar dat is een omissie. De gemeentearchitect heeft het in zijn advies van 27 oktober 1924 over het Duivenpark. Met Duivendorp werd namelijk het woningcomplex van de woningbouwverenging Het Duivendorp aan de Pleineslaan aangeduid.

Ooit gepland

Het villapark Prins Hendrikoord werd begrensd door de Pleineslaan, de gemeentegrens met De Bilt, de Prinsenlaan en de Dolderseweg. Het gebied maakte deel uit van de buitenplaats Prins Hendriksoord. In het plan zou het villapark doorsneden worden door een weg die op de wegenlegger onder nummer 101a beschreven wordt als: ‘Weg van Dolderscheweg in noordwestelijke richting tot de grens der gemeente De Bilt.’ Op de ‘Kaart van Zeist en omstreken’ van circa 1930 wordt deze weg in de gemeente De Bilt aangeduid als de Oude Amersfoortseweg. Een zandweg met een breedte van drie meter en een lengte van 762 meter. De bovengenoemde Prinsenlaan gaat in de gemeente De Bilt over in de Verhulstlaan. Althans op de topografische kaart van circa 1930. Van het ontwerp van het villapark staan nog zes wegen met stippellijnen ingetekend op de kaart behorende bij de wegenlegger. Het Prinsenpark was ruimer van opzet dan het Duivenpark. Het stratenplan van het Duivenpark was meer verdicht. Op 7 oktober 1924 zond Schulz zijn ontwerp van het wegenplan naar de gemeente Zeist met het verzoek het op te nemen in het uitbreidingsplan van 1909. Op 28 oktober informeerde hij al bij de gemeentearchitect hoe het stond met het ‘Plan Prins Hendrikoord’. Burgemeester en wethouders stuurden het plan om advies naar de gemeentearchitect. Deze was positief in zijn oordeel. Hij adviseerde wel de geprojecteerde weg A te verleggen en over de weg “101a” (Oude Amersfoortseweg, gemeente De Bilt), door hem een bospad genoemd, te laten lopen. Vervolgens zei hij dat vanaf de gemeentegrens (binnen de gemeente De Bilt) de weg naar het noorden moest worden omgebogen om een directe aansluiting te krijgen op de Vuurseweg. Dat hield voor de gemeente Zeist namelijk een kortere verbinding met Hilversum in. De gemeentearchitect merkte weg A aan als een hoofdverkeersweg en vond dat hij een breedte van achttien meter moest krijgen. In zijn advies spreekt de gemeentearchitect over een 24 meter brede weg B, maar het is onduidelijk waar die weg geprojecteerd was. Voor de andere wegen hield hij een minimum breedte van twaalf meter aan. In verband met het bebouwingsplan moest de Dolderseweg verbreed worden tot 24 meter.

De gemeentearchitect ging ervan uit dat de bestaande beplanting gehandhaafd bleef. In hun vergadering van 3 december 1924 gingen burgemeester en wethouders akkoord met het plan van Schulz en gaven aan de gemeentearchitect opdracht een wijziging van het uitbreidingsplan te ontwerpen. Wat daarna met het plan voor het villapark gebeurd is, is niet meer te achterhalen in de archieven. Heeft de opdrachtgever zijn opdracht ingetrokken? Een voorstel tot wijziging van het uitbreidingsplan heeft de gemeenteraad in ieder geval nooit bereikt. Op de wegenlegger van 1942 wordt het gebied van het villapark Prins Hendrikoord wel nog tot de bebouwde kom gerekend.

Nooit gebouwd

De expansie van Den Dolder in noordwestelijke richting is niet gerealiseerd. Nu vormt de gemeentegrens De Bilt ter hoogte van Bilthoven-Noord tevens de grens van de bebouwing van Den Dolder ten noorden van de Pleineslaan.