Door: Sietske van der Linden-Alblas
Gepubliceerd op Geheugen van Zeist: 12-05-2025
In 2005 start Marijke van der Does een nieuw, uniek type gezondheidszorg in Nederland: eerst in Villa Pavia, later ook in Villa Blanda.
Marijke van der Does was gedurende haar werkzame leven actief in de (geestelijke) gezondheidszorg in uiteenlopende organisatorische functies. Bij elk initiatief deed zij meer ervaring en inzicht op in wat wel en niet werkte in de ouderenzorg. Op basis daarvan ontwikkelde zij een eigen visie.
Zij vond (en vindt) het belangrijk dat elke oudere regie houdt over het eigen leven, zelf aan het roer staat. Juist in deze fase van het leven, waarin de oudere moet leren omgaan met het afscheid van dierbaren, gezondheid, het eigen (t)huis en de vertrouwde omgeving, is het van belang dat men het heft in eigen handen kan blijven houden. Het bieden van alleen basiszorg is dan onvoldoende; de component ‘welzijn’ is in het geheel het belangrijkst.
Zij wilde een zorginstelling waar de wensen van elke bewoner centraal staan, waar werd geluisterd naar en voorzien in de behoeften van de bewoners, en waar elke bewoner zich veilig voelt. Een instelling waar men oog heeft voor de dilemma’s waarmee bewoners geconfronteerd worden. Dat vraagt van zorgmedewerkers vooral liefde, professionaliteit en alertheid. En zij zocht specifiek naar medewerkers die deze kwaliteiten bezaten.
In haar Behouden Huis vervulden ook andere disciplines een belangrijke rol. Zo was er een ouderenpsycholoog, die een sleutelpositie innam, en werkten er onder andere een logopedist, een ergotherapeut, een fysiotherapeut, een specialist ouderengeneeskunde en een vaste huisarts. In dit Behouden Huis waren vrienden en familieleden altijd welkom.
In het boekje Een Behouden Huis, dat Marijke schreef ter gelegenheid van het eerste lustrum van Zorgvilla Pavia in 2010, werd haar visie als volgt verwoord: “Ondanks pijn en verdriet, heimwee en verlangen, is het leven in een behouden huis draaglijk en leefbaar dankzij de onvoorwaardelijke beschikbaarheid en steun van zorgzame professionals en liefhebbende verwanten.”
In 2025, het jaar waarin haar zorgconcept twintig jaar bestaat, is deze vorm van ouderenzorg volledig ingeburgerd. Maar toen zij hiermee begon, was dit een volstrekt nieuw initiatief.
Juist in de periode dat Marijke haar ouderenzorgonderneming wilde starten in Zeist, werd Villa Pavia, gelegen aan de Laan van Beek en Royen 45, in 2003 aangekocht door Habion Vastgoed Holding om hierin zorgstudio’s te realiseren. Een contact tussen beiden resulteerde in een samenwerking, waarbij Marijke de villa met vijftien zorgstudio’s huurde en Het Behouden Huis startte.
Op 1 augustus 2005 ging de zorgvilla open. Dat ging niet zonder de nodige aanpassingen en creativiteit. Het betrof een oud pand, zonder lift, met drempels en gebrekkige isolatie. Er waren aanloopperikelen en ook na de opening bleven aanpassingen noodzakelijk. Het eindresultaat mocht er zijn. De ruim bemeten zorgstudio’s, voorzien van fraaie hoge ramen met schitterend uitzicht, beschikten over een kitchenette en eigen sanitaire voorzieningen. Bewoners ervoeren het, mede doordat er ruimte was voor hun eigen meubelen en schilderijen, als een echt eigen thuis. De gezamenlijke ruimten waren smaakvol ingericht met warme kleuren, mooi meubilair en kunst aan de muren. Er hing niet alleen werk van Lejo den Hertog, Marijkes echtgenoot en beeldend kunstenaar. Er werden ook regelmatig exposities van andere Zeister kunstenaars georganiseerd, met daarbij lezingen over de geëxposeerde werken.
Marijke werkte haar visie op ouderenzorg uit. Naast de basiszorg, uitgevoerd door gediplomeerde verzorgenden IG en verpleegkundigen, werden er servicediensten toegevoegd. De teamleden werden gestimuleerd vooral tijd en aandacht te geven aan ‘hun’ bewoners en daarmee het welzijnsaspect te versterken. Er was een kok voor de maaltijden en het team van de hoteldienst verzorgde de horeca-activiteiten. De eetzaal was prachtig aangekleed, tafels werden netjes gedekt en het eten werd uitgeserveerd. Voor wie dat wenste, was er een goed glas wijn. Ook familieleden konden deelnemen aan de lunches en diners. Daarnaast werd het wasgoed verzorgd, desgevraagd boodschappen gedaan en was er een breed aanbod aan activiteiten.
De bewoners konden kiezen uit een gevarieerd activiteitenprogramma. Er waren lezingen, toneel- en filmvoorstellingen, kooroptredens, onder meer van het Zeister Shantykoor Nootdweer, en high teas. Ook creatieve activiteiten waren ruim vertegenwoordigd. Zo traden zelfs eens vendelzwaaiers van het Gilde uit Loon op Zand op, ter ere van een oud plaatsgenoot.
Jaarlijkse hoogtepunten, zoals Oud en Nieuw, de Kerstlunch tijdens de toespraak van de Koningin en Koninginnedag, werden in de salon gevierd, samen met verwanten, onder het genot van een hapje en een drankje. Vermeldenswaardig is de ‘Ascott-day’ met echte paarden in de tuin, waarbij bewoners en familieleden getooid met fraaie hoeden verschenen. Het jaarlijkse Kerstconcert van Trio Verano, bestaande uit viool, cello en piano, was een bijzonder evenement. De dames verschenen in het lang en de heren in black tie. De verjaardagen van bewoners werden uitgebreid gevierd en de jarige kreeg een persoonlijk en feestelijk ingepakt cadeau van Marijke.
Bij overlijden van een bewoner vond een zorgvuldig afscheidsritueel plaats. De overledene werd, omringd door verwanten en het team, uitgeleide gedaan, terwijl de vlag van Villa Pavia halfstok hing. Bewoners en families stelden deze warme en respectvolle ceremonie bijzonder op prijs. Goed afscheid nemen is, aldus Marijke, van groot belang. Niet alleen voor de verwanten van de overledene, maar ook voor de medebewoners en het team van Het Behouden Huis.
Vijf jaar na de opening van Villa Pavia werd een tweede huis omgevormd tot zorginstelling voor ouderen. Dit initiatief ontstond tijdens een contact van Marijke van der Does met Henk van Dijck van Nassau Makelaardij, bij gelegenheid van de lustrumviering van Villa Pavia. De plannen voor de verbouwing van de villa volgden al spoedig. Ook in Villa Blanda aan de Utrechtseweg 31 kwamen vijftien zorgstudio’s, een salon, een restaurant en diverse keuken- en kantoorruimten. Net als in Villa Pavia werd hier gewerkt volgens hetzelfde zorgconcept, ditmaal speciaal toegespitst op de verzorging van bewoners met dementie.
Dochter Anne-Aurore was inmiddels toegetreden tot het team van Het Behouden Huis. Als GZ-psycholoog met specialisatie Ouderen verzorgde zij aanvankelijk de scholing van het team en werd later zorgmanager van beide huizen.
Marijke en Anne-Aurore werkten graag samen met Zeister ondernemers. De bloemen kwamen van Nees van de Slotlaan, de Gebroeders Geitenbeek aan de Krullelaan verzorgden de technische werkzaamheden en het brood werd geleverd door Bakkerij Stam. Dit alles vanuit de overtuiging dat zij altijd op deze partijen konden rekenen. Als er eens iets vergeten was, vormde dat geen probleem; men stond altijd klaar om te helpen.
Ook de relatie met de Zeister brandweer was uitstekend, en dat was een bittere noodzaak bij zulke schitterende oude panden. Er werd regelmatig geoefend met de bedrijfshulpverleners om de veiligheid van bewoners en medewerkers optimaal te waarborgen.
Wiecher Dam, bekend van ’t Gilde Rondleidingen Zeist, was ooit tuinman van Villa Pavia en bleek een ware bron van informatie over hoe het vroeger in de villa toeging. Hij kende niet alleen de tuin, maar wist ook precies waarvoor de verschillende kamers werden gebruikt, welke kleuren de ruimtes hadden en hoe het eraan toe ging in het meisjesinternaat, inclusief verhalen over nachtelijke escapades. Tijdens de rondleiding Molenbosch/Pavia, die Wiecher verzorgde, werden deelnemers ontvangen in Villa Pavia met een kopje koffie en een toelichting over de historie van Het Behouden Huis. Later, toen de oud-directrice van het meisjesinternaat samen met haar echtgenoot in Villa Pavia verbleef om aan te sterken, kwamen er nog meer bijzondere verhalen boven tafel.
Villa Pavia werd ook een trouwlocatie. Dit was min of meer toevallig ontstaan, want een van de teamleden ging trouwen en voor haar was Villa Pavia als trouwlocatie een droom die uitkwam. De bewoners vonden de huwelijksvoltrekkingen prachtig en keken graag naar de schitterend aangeklede bruidsparen en hun kleurige bruidsstoet. Zelfs een van de bestuursleden van OBK trouwde in Villa Pavia. Om in de villa te mogen trouwen, moest er wel altijd een ‘linkje’ zijn met het huis, de organisatie of het team.
Marijke realiseerde haar Behouden Huis aan het einde van haar werkzame leven. Mede gelet op haar leeftijd is zij rond 2014 gaan onderzoeken op welke wijze zij de continuïteit van haar organisatie kon waarborgen. Dit leidde ertoe dat in respectievelijk 2015 en 2016 de huizen in andere handen overgingen: Villa Pavia naar Valuas Zorggroep (nu Domus Valuas) en Villa Blanda naar Stepping Stones. Voor Marijke was ‘haar missie’ daarmee voltooid, al verliep het loslaten van haar huizen ‘met bloedend hart’. Zij moest afscheid nemen van haar bewoners en haar teams. Na jaren van 24/7 aanwezigheid viel dit afscheid haar zwaar. Toch kijkt zij terug op de mooiste periode uit haar werkzame leven, waarin zij haar wens vervuld zag, en is zij blij dat beide huizen nog altijd volop in bedrijf zijn.
In de jaren die volgden hield (en houdt) zij contact met de bewoners en families die in ‘haar tijd’ bij Het Behouden Huis waren gekomen. Ook was zij aanwezig bij hun afscheid. In de afgelopen acht jaar was Marijke bovendien actief als voorzitter van de Cliëntenraad van het Diakonessenhuis. In die functie kwamen opnieuw alle facetten van haar ervaringen in, en kennis over, de gezondheidszorg aan bod.
Marijke en Lejo wonen al sinds 1989 aan de Vijverlaan. Zij voelen zich geheel en al thuis in Zeist. Lejo gaf vanaf 1979 les aan de HKU in Utrecht en na tien jaar heen en weer reizen was het moment aangebroken om Delft te verruilen voor Zeist. Beiden kenden Zeist al uit hun jeugd als vakantieplek (ze moeten elkaar toen al bijna ontmoet hebben) en de keuze voor Zeist was snel gemaakt, zeker toen zij het pand aan de Vijverlaan ontdekten. Dit pand was oorspronkelijk gebouwd als praktijkwoning en is door hen omgevormd tot woonhuis en atelier. Tot op de dag van vandaag, en hopelijk nog lang, is dit hun eigen Behouden Huis.
