Terug naar overzichtTerug naar overzicht
Itos en Fred Hoogendoorn, oorlogsverhalen

Itos en Fred Hoogendoorn zijn respectievelijk geboren in Oengaran en Madioen, (op Java), in het voormalig Nederlands Oost-Indië. Hun vader was daar onderwijzer en inmiddels gepensioneerd als directeur van een Opleiding School voor Inlandse Ambtenaren (O.S.V.I.A.) Eind jaren twintig keerde het gezin terug naar Nederland. Begin jaren dertig vestigden zij zich, met nog 4 thuiswonende kinderen, in Zeist. Het gezin ging wonen in een, door de moeder ontworpen, huis aan de Prof. Lorentzlaan 167.

De 4 jongens werden allen leerling van het Christelijk Lyceum aan de Lindenlaan in Zeist. Op 9 april 1939 werd de familie nog uitgebreid door de geboorte van weer een zoon, Jan Willem.

Kader

  • Naam: Frithjof Eric Hoogendoorn, roepnaam Itos
  • Geboren: 19 februari 1923, overlevende concentratiekamp Sachsenhausen
  • Overleden: Oldenhave (Drenthe), 25 april 2001

Kader

  • Naam: Alfred Edgar Hoogendoorn
  • Geboren: 25 april 1925
  • Overleden: 17 april 1945 in Politz Duitsland

Tweede Wereldoorlog

Toen brak de Tweede Wereldoorlog uit. Itos was tot 1942 leerling van het Christelijk Lyceum. Fred rondde de middelbareschooltijd in de zomer van 1944 af met het behalen van het H.B.S.-B diploma. Itos moest regelmatig onderduiken om niet te worden opgepakt voor de Arbeidseinsatz. Fred had valse papieren, die hem vrijstelde van de Arbeidseinsatz.

Verzet

Beide jonge mannen raakten betrokken bij het verzet. Samen met andere verzetsstrijders was Itos onder meer betrokken bij het in brand steken van het clubhuis van de ‘Stormvogels’ (een jeugdorganisatie van de N.S.B.) in het Zeisterbos. Ook heeft hij meegeholpen aan het leegpompen van een benzinestation van de Duitsers aan de Verlengde Slotlaan en het verzamelen van gegevens over de Duitse Flakopstellingen achter de zandafgravingen aan de Krakelingweg.

Fred raakte door zijn hobby, het fotograferen, betrokken bij het vervalsen van officiële papieren.

In het najaar van 1943 kwam Itos via Leendert Edelman in contact met Piet van Dijck. Itos werd ingeschakeld bij de uitgave van een gestencild nieuwsblaadje ‘De kroniek van de week’. In februari 1944 werd met een eigen uitgave met meer recenter nieuws gestart. Dit was ‘Het strijdtoneel’ en Itos verzorgde het stencilen. Itos was hiernaast een zogenoemde luisterpost. Fred werd ook bij deze activiteiten ingezet. In huis waren 3 radiotoestellen. In de woning werden eveneens munitie en springstof en een donkere kameruitrusting verborgen. De munitie was na de meidagen in 1940 verzameld en ter bewaring aan Fred gegeven.

Opgepakt

22 augustus 1944 sloeg het noodlot toe. In de vroege morgen werden de woningen Prof. Lorentzlaan 165 en 167 omsingeld door de Sicherheitsdienst. Fred en Itos werden allebei gearresteerd. De buurman, de heer Viola (distributie ambtenaar), werd eveneens samen met een onderduiker meegenomen. Lopend werden de mannen naar Pasadena op de hoek Lindenlaan/Verlengde Slotlaan gebracht. Hier was de Sicherheitsdienst gevestigd. Alle mannen werden afzonderlijk verhoord. Later op de dag werden ze aan elkaar gebonden en naar kamp Vught gebracht.

In kamp Vught werden de broers gescheiden. Ze werden elk in een andere barak ondergebracht.

5 of 6 september worden de broers op transport gezet. Waarnaartoe weten ze niet. Werden er aan het begin van de tocht nog veel liederen gezongen, de stemming daalde al snel. 8 september werd laat in de middag de bestemming bereikt: concentratiekamp Sachsenhausen-Oranienburg.

Concentratiekamp

Na aankomst werden de mannen kaalgeschoren, kregen een nummer en gevangeniskleding. 9 september werden de gevangenen overgebracht naar Heinkel, een zogenaamd quarantainekamp. De omstandigheden waren erbarmelijk. Er moesten nutteloze opdrachten worden uitgevoerd zoals het onnodig lang op appel staan. Er werd geslapen op stro. Fred werd in deze periode ziek en naar het revier (ziekenafdeling in het kamp) van Sachsenhausen-Oranienburg gebracht. Itos werd op 31 oktober op transport gezet naar Furstenberg an Oder.

Hier werd ook Itos ziek. Hij simuleerde een blindedarmontsteking en werd ook naar het revier in Sachsenhausen-Oranienburg gebracht. Daar vernam Itos, dat zijn broer nog leefde. Met behulp van een Noorse arts werd de verzonnen blindedarmontsteking niet ontdekt. Itos werd in het revier als hulppersoneel te werk gesteld. Broer Fred werd begin 1945 op transport gezet naar Bergen-Belsen. Hij werd daarna nog in maart 1945 overgeplaatst naar het buitencommando Politz, om te werk te worden gesteld in de fabrieksgebouwen van de Hyderwerke A.G.

Na de oorlog

Op 22 april 1945 werd Sachsenhausen bevrijd door de Russen. Na de oorlog bleek dat Fred op 17 april 1945 is overleden in Politz. Hij werd slechts 19 jaar.

Itos heeft de oorlog overleefd. Hij leed aan het KZ syndroom (concentratiekampsyndroom). Hij praatte nauwelijks over zijn ervaringen. Itos heeft na de oorlog zijn herinneringen aan deze periode opgeschreven. Ook zijn er geschreven briefjes van Fred aan Itos en krijgsgevangenenpost met de broer Rob in het concentratiekamp bewaard gebleven.

De oorlog heeft voor de familie Hoogendoorn diepe sporen nagelaten, vooral als je bedenkt dat er nog een zoon in die tijd in een Jappenkamp zat en dat een andere zoon, als beroepsofficier, in een krijgsgevangenkamp zat.

Itos Hoogendoorn is, op grond van zijn verzetsverleden, op 25 November 1981 het Verzetsherdenkingskruis toegekend