Terug naar overzichtTerug naar overzicht
De Oosterkerk aan de Slotlaan

Door: R.P.M. Rhoen

Gereformeerde Kerk te Zeist

Na een interne strijd binnen de Nederlandse Hervormde Kerk van ongeveer twintig jaar was er in 1886 een tweede vertrek uit de Hervormde Kerk. Deze beweging wordt Doleantie genoemd. De belangrijkste voorman was de gereformeerde theoloog en politicus Dr. A. Kuyper (1837 – 1920). De dolerenden gingen verder onder de naam Nederduits Gereformeerde Kerken. De officiële naam luidde Voorlopig kerkverband van Nederduitsche Gereformeerde kerken (dolerende). De Nederduits Gereformeerde Kerken en de Christelijke Gereformeerde Kerk verenigden zich in 1892 tot de Gereformeerde Kerken in Nederland (komt ook voor als Nederlands Gereformeerde Kerk). De voormalige Afscheidingskerken werden A-kerken genoemd en uit de Doleantie voortgekomen kerken werden B-kerken genoemd. Beide orthodoxe bewegingen verzetten zich tegen het toenmalige modernisme in de Nederlandse Hervormde Kerk.

De Doleantie vond ook weerklank in Zeist. Hier kwamen op 29 mei 1887 28 leden van de Nederduits Gereformeerde Kerk bijeen om een kerkenraad te kiezen. De vergadering vond plaats in een lokaal naast de kerk aan de Kerkweg, dat in 1873 door de Vrije Gereformeerde Vereniging (Christelijke Gereformeerde Gemeente) was gebouwd. In deze kerk werd de komende vier jaar ook gekerkt. Zo vond op Tweede Pinksterdag 1887 de instituering van de Gereformeerde Kerk in Zeist plaats. De nieuwe gemeente telde nauwelijks honderd leden. Het mag niet onvermeld gelaten worden dat het verzet van ds. A. Couvée (1833 – 1908), predikant van de N.H.-gemeente van 1876 tot 1905, tegen de Doleantie groot was. De eerste gereformeerde predikant van Zeist was ds. L. Adriaanse (1856 – 1947). Hij werd in 1888 bevestigd. Vanaf het jaar van de Doleantie werd samenwerking gezocht met de Christelijke Gereformeerde Kerk te Zeist. Na het samengaan van beide kerkgenootschappen in 1892, bestond de verwachting dat beide gemeenten in Zeist zich zouden verenigen. Maar in 1896 besloot de Christelijke Gereformeerde Kerk te Zeist plotseling te breken met de Gereformeerde Kerk.

Slotlaan - gereformeerde kerk

Oosterkerk

In 1890 wordt begonnen met de bouw van een eigen kerk aan de toen nog vrij onbebouwde Slotlaan (het gedeelte ter hoogte van de Weeshuislaan werd toen nog Verlengde Slotlaan genoemd). De architect was A.J. de Waal Malefijt uit Overveen. Hij was waarschijnlijk een broer van de ouderling Jan Hendrik de Waal Malefijt (1852 – 1931), onder andere lid van de gemeenteraad van Zeist 1884 – 1890 en minister van Koloniën van 1909 – 1913. De nieuwe kerk werd op 12 januari 1891 geopend. Men gaf haar de naam Oosterkerk (‘De Ooster’), omdat men de mening was toe gedaan dat de kerk aan de 1e Dorpsstraat – die in het westen lag ten opzichte van de nieuw kerk – rechtens toekwam een de Gereformeerde Kerk. Na veertig jaar vertoonde de Oosterkerk aan de Slotlaan veel gebreken en daarom werd in 1933 tot nieuwbouw besloten aan de Woudenbergseweg. De Oosterkerk met de pastorie aan de Slotlaan werd in 1935 afgebroken. De consistorie, de ‘Oosterlokalen’ en de kosterwoning aan de Antonlaan werden in 1940 verkocht aan de firma Stinkens, de bekende orgelpijpenfabriek. Deze gebouwen werden in 2013 afgebroken.

Overgenomen uit: V.A.M. van der Burg en R.P.M. Rhoen, De dag van het Religieus Erfgoed Zeist. Er zit muziek in de kerk. Kerkorgels in Zeist. (2010).