Door: JanHein Heimel
In 1906 werd besloten om ter gelegenheid van het 25-jarig jubileum van de afdeling Zeist en omstreken van de Nederlandse Maatschappij voor Tuinbouw en Plantkunde, een grote , internationale tuinbouwtentoonstelling te houden van meerdere weken. Het zou voor Nederland de eerste keer worden dat een dergelijke tentoonstelling georganiseerd werd. Uit het bestuur van de afdeling, aangevuld met anderen werd een Hoofdcommissie met uiteindelijk zeventien leden samengesteld. Onder leiding van jhr. G.F. van Tets, voorzitter van de afdeling, slaagden zij erin de tentoonstelling daadwerkelijk te realiseren en ruim 40.000 betalende bezoekers naar Zeist te trekken. Daarnaast maakte een drietal koninklijke bezoeken ook indruk. De landelijke pers gaf veel aandacht aan deze Zeister tentoonstelling.
De tentoonstelling bestond uit een voorterrein, een midden terrein en een achterterrein, alle drie met een eigen sfeer. Het ‘eiland’ waar huize Schoonoord op lag, was niet toegankelijk voor het publiek.
Er zijn 15 ‘afdelingen’ met inzendingen zoals sierplanten, perkplanten, rozen, groenten, ooft enz. Maar ook tuinarchitectuur en tuinbouwartikelen. In totaal zijn er 735 inzendingen van 218 inzenders. Een internationale jury van 94 deskundigen verdeelt circa 300 prijzen waarvan er 115 in Zeist terechtkomen.
Voor degene die de meeste prijzen heeft verworven is een gouden medaille beschikbaar die door H.M. de Koningin ter beschikking is gesteld.
De Koningin-Moeder komt twee maal naar de tentoonstelling; Prins Hendrik éénmaal. Na afloop van het bezoek drinken ze een kopje thee op huize Schoonoord
Naast de tuinbouwinzendingen valt er voor het publiek nog meer te beleven op het hoofdterrein. Er is een muziektent waar regelmatig optredens te beluisteren zijn en een grote tent waar wat geconsumeerd kan worden. Er is ook een groot houten gebouw met daarin een regeringsinzending met veel voorlichting over de tuinbouw.
Om het terrein, ondanks de vele regen, begaanbaar te houden worden de paden met planken en sintels verstevigd. Door de lange periode van regen in de periode voorafgaande de tentoonstelling en veel regen en zelfs hagel tijdens de tentoonstelling, was het evenement financieel gezien geen succes. De extra kosten om het terrein toegankelijk te houden en de tegenvallende bezoekersaantallen leverde en verlies op van ongeveer 10.000 gulden, een kwart van de oorspronkelijke begroting. Naar verluid vulde jhr. Van Tets het tekort aan uit eigen zak.
Toch wordt de tentoonstelling in zijn totaal gezien als een groot succes zowel uit tuinbouwkundig als uit organisatorisch oogpunt. Zeist heeft zich van zijn beste kant laten zien.
De organisatoren bedachten dat het hebben van een attractiepark met een kermis en een ‘oud dorpje’ met winkels het financiële resultaat van de tentoonstelling ten goede zou komen. Het dorpje werd gebouwd met hout en linnen doek en werd Oud-Seyst genoemd. Er werden een dertigtal winkeltjes gevestigd alsmede drie horecavestigingen. Ook was er een ‘Raadhuis’ waar men tegen betaling van een dubbeltje een ‘poorterverklaring’ van Oud-Seyst kon kopen.
Op het toneel van Oud-Seyst waren dagelijks uitvoeringen van landelijk bekende artiesten, als Speenhof en Schmier. Ook was er een ballonoplating en een voetbalwedstrijd met een Engelse club.
Naast Oud-Seyst werd een kermisterrein aangelegd met een Kop van Jut, een Rodelbaan, een werptent, een schiettent, een vlooientheater en een poffertjeskraam. Opmerkelijk was de aanwezigheid van een verplaatsbare bioscooptent met wel 500 plaatsen.
Met een drietal veilingen werd na afloop van de tentoonstelling zo veel mogelijk van de achtergebleven zaken verkocht.
Bron:
De tekst van dit artikel is grotendeels gebaseerd op het boek “De Groote Tuinbouw Tentoonstelling op het Landgoed “Schoonoord” te Zeist in 1909, een geïllustreerde beschrijving, geschreven door JanHein Heimel en in 2019 uitgegeven door het Zeister Historisch Genootschap.
